Zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy ujęte są w określonych normach i regulacjach prawnych, które aktualnie podlegają znaczącym zmianom. Podstawowe dotychczas dla gabinetów kosmetycznych rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz.U. nr 31 poz. 273), zostało uchylone 1 stycznia 2012 r. [1]. Oznacza to, że obecnie istnieje w tym zakresie luka prawna. Wspomniane rozporządzenie jest jednak nadal aktem prawnym, na którym najczęściej opierają się osoby otwierające swoje salony kosmetyczne, ponieważ zawarte są w nim kluczowe informacje związane z bezpieczeństwem i higieną pracy w gabinecie.
Obecnie podstawowym aktem prawnym jest Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorobach zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2013 poz. 947). Pozwala ona ministrowi do spraw zdrowia określić w drodze rozporządzenia szczegółowe wymagania sanitarno-higieniczne oraz sposoby postępowania umożliwiające zapobieganie zakażeniom i chorobom zakaźnym [2]. Zgodnie z ww. ustawą możliwa jest również kwalifikacja osób uprawnionych do realizacji procedur czystości i dekontaminacji. Art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy mówi, że osoby podejmujące lub wykonujące prace, podczas świadczenia których istnieje możliwość przeniesienia choroby zakaźnej lub zakażenia na inne osoby (a do takich należy personel gabinetu kosmetycznego), podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym. Rodzaj badań i ich zakres określa lekarz medycyny pracy. Art. 16 ust 1-3 ustawy nakłada na osoby podejmujące czynności, w trakcie których dochodzić może do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, obowiązek do wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi.
W 2012 r. pojawiły się projekty nowego Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych wymagań sanitarno-higie- nicznych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej. W projektach tych pojawiły się znaczące zaostrzenia dotyczące zwłaszcza sterylizacji narzędzi. Uzasadnieniem planowanych w nowym rozporządzeniu zmian jest możliwe zagrożenie zdrowia klientów opisywanych placówek podczas świadczenia usług kosmetycznych. Jest to związane zwłaszcza z zakażeniami krwiopochodnymi: HIV, HCV i HBV. Do zakażenia tymi wirusami może dojść, gdy w czasie zabiegu nastąpi zamierzone lub przypadkowe przerwanie ciągłości tkanek i kontakt skażonej krwi z uszkodzoną skórą lub/i błonami śluzowymi. Wymienione patogeny nie są jedynymi, jakimi można zarazić się w gabinecie kosmetycznym. Inne drobnoustroje przenoszone różnymi drogami, np. kropelkową lub kontaktową, to: bakterie (np. Gram-dodatnie: Staphylococcus aureus - gronkowiec złocisty, S. epidermis - gronkowiec skórny, Streptococcus pyogenes - paciorkowiec ropny; Gram-ujemne: Pseudomonas aeruginosa - pałeczka ropy błękitnej, Escherichia coli - pałeczka okrężnicy) i grzyby (Candida spp., Trichophyton, Trichosporon, Pityrosporum ovale, oraz Aspergillus, Penicillium - grzyby pleśniowe) [3, 4]. Wymienione patogeny mogą znajdować się na narzędziach, sprzętach i innych powierzchniach w salonie kosmetycznym.
Każde narzędzie kontaktujące się ze skórą klienta musi być zdezynfekowane, a jeżeli istnieje ryzyko nawet niezamierzonego przerwania ciągłości tkanki, wówczas narzędzia bezwarunkowo muszą być jałowe, czyli pozbawione wszelkich form mikroorganizmów.
W takich przypadkach najlepszym wyjściem jest stosowanie sprzętu jednorazowego, ale jeżeli nie ma takiej możliwości, wówczas musi być on sterylizowany z zachowaniem odpowiednich procedur poprzedzających proces sterylizacji.
Klasyfikacja narzędzi według skali ryzyka
Dla ułatwienia pracy można podzielić narzędzia stosowane w salonie na trzy grupy w zależności od ryzyka, jakie stwarza ich użytkowanie. Podział pochodzi z obszaru medycznego i jest oparty na klasyfikacji Spauldinga [6], według której narzędzia dzieli się na trzy grupy: wysokiego, średniego i niskiego ryzyka przeniesienia zakażenia.
Pierwsza grupa to narzędzia wysokiego ryzyka transmisji zakażeń, zwłaszcza krwiopochodnych, które wchodzą w kontakt z jałowymi tkankami ciała i przerywają ciągłość skóry, np. igły. Powinny to być sprzęty sterylne, a najlepiej jednorazowe, wówczas ryzyko przeniesienia zakażenia jest praktycznie zerowe.
Druga grupa - średniego ryzyka transmisji zakażeń - sprawia najwięcej problemów z zaszeregowaniem narzędzi i z dobraniem metody usuwania zanieczyszczeń mikrobiologicznych z ich powierzchni. Dzieje się tak dlatego, że narzędzia te nie powinny przerywać ciągłości tkanek, ale może dojść do takiej sytuacji. Wówczas muszą one zostać bezwzględnie wysterylizowane z zachowaniem wszystkich zasad, również wcześniejszej predezynfekcji. Niezbędnym minimum dla tej grupy sprzętów jest dezynfekcja wysokiego poziomu, którą można zastosować tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy producent narzędzia nie zaleca sterylizacji wysokotemperaturowej ze względu na termolabilną konstrukcję przedmiotu. Dezynfekcja wysokiego poziomu jest przeprowadzana z zastosowaniem odpowiedniego preparatu o szerokim spektrum działania biobójczego, tzn. wiru- sobójczego, bakteriobójczego, grzybobójczego, prątkobój- czego i sporobójczego. Przykładem narzędzi zaliczanych do grupy drugiej są cążki do manicure'u lub pedicure'u.
Natomiast narzędzia zaliczane do trzeciej grupy - niskiego ryzyka transmisji zakażeń - nie kontaktują się z uszkodzoną skórą i nie przerywają ciągłości tkanek. Dlatego też nie muszą podlegać tak wysokiemu reżimowi sanitarnemu jak dwie pozostałe grupy. Konieczne jest ich mycie i okresowa dezynfekcja. Stosowanie zasad podziału narzędzi w gabinecie znacznie ułatwia i usprawnia pracę, minimalizuje ryzyko zakażenia i przez to czyni pracę bezpieczną dla personelu.
Wybór preparatu służącego do dezynfekcji narzędzi musi być działaniem przemyślanym, a nie przypadkowym. Należy przeanalizować ryzyko zakażenia i poziom czystości mikrobiologicznej niezbędny dla dezynfekowanego przedmiotu. Na tej podstawie dokonuje się wyboru preparatu, biorąc pod uwagę przede wszystkim zakres jego działania biobójczego, który przekłada się na jego efektywność w eliminacji drobnoustrojów. Ważnym czynnikiem decydującym o wyborze określonego preparatu jest również jego kompatybilność z materiałem, z którego wykonany jest dany przedmiot. Lista takich materiałów powinna być udostępniona przez producenta. Ponadto preparaty stosowane w gabinecie kosmetycznym muszą charakteryzować się niską toksycznością, a brak określonych oznaczeń na preparatach powinien wzbudzać podejrzenia. Należy także zwrócić uwagę na właściwe postępowanie z odpadami oraz pozostałościami preparatów, zwłaszcza w postaci koncentratów, których nie wolno wylewać bezpośrednio do kanalizacji. Nie mniej ważną kwestią w czasie wyboru preparatu jest ekonomika jego stosowania. Warto przeprowadzić szczegółową kalkulację jego wydajności, porównując ceny tej samej objętości roztworów roboczych, a nie koncentratów. Często okazuje się, że pozornie droższy koncentrat, po przeliczeniu na cenę rzeczywistego litra roztworu roboczego, jest zdecydowanie tańszy od gotowego do użycia roztworu. Analizując ceny preparatów, warto pamiętać o tym, aby osiągały one zadowalające spektrum działania przy możliwie najniższym stężeniu.
1. O skuteczności dezynfekcji decyduje:
- wybór odpowiedniego preparatu,
- właściwe przygotowanie roztworu roboczego,
- dokładny kontakt dezynfekowanej powierzchni z płynem dezynfekującym,
- odpowiedni czas trwania procesu,
- wymiana płynów zgodnie z zaleceniem producenta.
Procedura dezynfekcji narzędzi w gabinecie kosmetycznym:
1. Narzędzie dezynfekować w specjalnych wannach dezynfekcyjnych, najlepiej z wyjmowanym sitem i pokrywą.
2. Narzędzia jak najszybciej po zabiegu zanurzyć w roztworze środka dezynfekująco-myjącego.
3. Podczas dezynfekcji narzędzia powinny być całkowicie zanurzone w roztworze.
4. Narzędzia o złożonej budowie (o ile zezwala na to producent) przed zanurzeniem rozmontować.
5. Po umieszczeniu narzędzi wannę zamknąć, odczekać zalecany przez producenta środka dezynfekującego czas ekspozycji.
6. Czas ekspozycji jest mierzony od umieszczenia w roztworze ostatniej sztuki narzędzi.
7. Czasu ekspozycji nie skracać ani nie wydłużać.
8. Po upływie określonego czasu ekspozycji narzędzia wyjąć, opłukać, umyć.
9. Po umyciu narzędzia wyjąć, opłukać dwukrotnie w gorącej wodzie (dejonizowanej lub przegotowanej)
10. Wysuszyć narzędzia za pomocą czystych bawełnianych ściereczek lub suchego gorącego powietrza (suszarka).
11. Zużyty roztwór roboczy wylać, wannę umyć, zdezynfekować i wysuszyć.
12. Umyte, zdezynfekowane i wysuszone narzędzia przekazać do pakowania i sterylizacji
Aby w gabinecie kosmetycznym uzyskać określony poziom czystości mikrobiologicznej, należy wdrożyć zasady postępowania, które chronią zarówno personel, jak i klientów i dążą do ograniczenia rozprzestrzeniania się chorób przenoszonych drogą kontaktową. Podstawową zasadą dotyczącą narzędzi i sprzętu wielokrotnego użytku jest poddawanie ich dezynfekcji, myciu, suszeniu oraz pakowaniu.
Właściwa kolejność czynności w postępowaniu z narzędziami z grupy wysokiego ryzyka:
1. dezynfekcja po użyciu,
2. dokładne umycie i osuszenie,
3. odpowiednie pakowanie,
4. ułożenie w komorze sterylizatora,
5. kontrola parametrów sterylizacji,
6. wyładunek z komory,
7. przechowywanie,
8. dystrybucja,
9. transport,
10. aseptyczne otwarcie opakowań,
11. użycie
Nie wolno dopuszczać do zasychania pozostałości organicznych (np. resztek naskórka i innych zanieczyszczeń po zabiegu) na powierzchni narzędzi.
źródło:
Kosmetologia Estetyczna / 1/ 2014 / vol. 3
INDYGO Zahir Media
ul. Kamienna 105, lok. 9, 50-547 Wrocław
tel./fax +48 71 796 41 59, 71 336 11 02
Praca w gabinecie kosmetycznym wymaga wiedzy i odpowiedzialności za higienę i bezpieczeństwo własne i klientów. Regulacje prawne dotyczące higieny pracy w salonie obecnie podlegają dużym zmianom w związku z wygaśnięciem rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r. Ryzyko zakażenia różnymi patogenami (wirusowymi, bakteryjnymi, grzybowymi) jest bardzo duże i dlatego powinien obowiązywać tu szczególny reżim sanitarny. Narzędzia przerywające ciągłość skóry muszą być dezynfekowane, myte i sterylizowane. Poleca się stosowanie narzędzi i sprzętów jednorazowych, a jeżeli nie ma takiej możliwości, konieczna jest prawidłowa sterylizacja. Stosowanie się do przyjętych w salonie zasad dezynfekcji i sterylizacji to podstawowy warunek bezpiecznej pracy w gabinecie kosmetycznym.
